Omdat ik graag nieuwe werelden ontdek en de intuïtieve neiging heb juist die plekken te bezoeken waarvan ik vermoed dat ze bruisend en innovatief zijn, of gaan worden, lag het niet erg voor de hand dat ik onlangs met mijn gezin naar Zwitserland afreisde voor een skivakantie. Het oorspronkelijke plan was om naar Singapore te gaan, maar vanwege de perikelen rond het coronavirus zochten we het dichter bij huis, in Zwitserland, dus. Om van het klassieke skigebied rondom legendarische Alpentoppen als de Jungfrau en de Eiger te kunnen genieten, heb je hoe dan ook een andere ‘mindset’ nodig dan gretig op zoek te gaan naar nieuwe sensaties. Zwitserland is een ansichtkaart die vooral zijn best lijkt te doen tot in lengte van jaren zoveel mogelijk op een idyllische ansichtkaart te blijven lijken. In het belle epoque hotel waar wij logeerden, werd je via allerlei plakkaten, schilderijen en foto’s de familiegeschiedenis van de hoteliers onder de neus gewreven. Als om te benadrukken dat je in veilige handen was. En er geen betere toekomst bestond dan onder de vleugels van dit rustieke hotel jaarlijks je skiuitje te mogen beleven.
Die ogenschijnlijke afkeer van verandering of nieuwlichterij, werkte op mijn lachspieren.
Neem alleen al de hotelpianist. Met een haast dodelijke routine zette hij zich op vaste tijden achter de piano om vervolgens een veilig repertoire ten gehore te brengen waar niemand aanstoot aan kon nemen, maar tegelijkertijd ook niemand van onder de indruk raakte. Na een paar dagen kwam deze onverdroten doorspelende pianist wat mij betreft symbool te staan voor onze ervaring in de Zwitserse bergen: zonder al te veel oog voor moderniteit, flexibiliteit of invloeden van buitenaf voltrok zich met ijzeren regelmaat het openbare leven. Ik moest onherroepelijk denken aan de bestseller van Ilja Leonard Pfeijffer, de roman ‘Grand Hotel Europa’, waarin hij suggereert dat het verleden het laatste, werkelijk gewilde product is dat Europa de wereld te bieden heeft.
Een even sombere als prikkelende constatering.
Het gaat te ver om Zwitserland met de Titanic te vergelijken, maar feit is dat de gemiddelde wintertemperatuur in de Alpen aan het stijgen is. Dat gletsjers aan het wegsmelten zijn. Bergtoppen regelmatig inzakken tot ‘lege vullingen’. En de groene alpenwei steeds vroeger in het jaar oprukt. Ik vroeg me af of iemand in het management van ons prachtige familiehotel zich ooit had afgevraagd of skitoerisme in hun regio zich tot in de eeuwigheid zou handhaven. En wat voor catastrofe of kantelpunt er nodig was om hen serieus te laten nadenken over een heroriëntatie, een plan B.
Ondertussen bleef de hotelpianist onverstoorbaar zijn licht verteerbare melodieën spelen, gelijk een Zwitsers horloge dat zijn uren seconde voor seconde vol tikt.
Het verleden is fraai, zeker in Zwitserland, maar het lijkt me goed wanneer iets of iemand daar een tikje tegen het uurwerk geeft. Anders krijgt Pfeijffer zijn wrange gelijk.
