Als ondernemer ben ik ongeduldig van aard. En probeer ik zo snel mogelijk door allerlei lagen heen te prikken om op het daadwerkelijke probleem te stuiten, en dat dan vervolgens op te lossen. Met zo’n doortastende en doelgerichte mentaliteit is het lastig de huidige klimaatdiscussie zonder verbazing en hoofdschudden te volgen. Ik wil best accepteren dat iets complex is. En dat eenvoudige oplossingen niet bestaan. Maar dat politici en bedrijfsleven om de haverklap hun toevlucht nemen tot uitspraken als ‘het mag de burger niks kosten’ en ‘de markt moet er wel klaar voor zijn’, wijst er simpelweg op dat het probleem – het veranderende klimaat – niet centraal wordt gesteld, maar het eigenbelang. Premier Rutte zegt doodleuk bij Pauw dat iedereen in ons land het klimaatbeleid ‘moet kunnen meemaken’, en hij bedoelt daarmee: precies zo doorleven als we nu doen. Hoe kom je op zo’n manier verder? En wie garandeert ons dan dat we tijdig de klimaatverandering een halt toe roepen? Als je de stoute schoenen zou aantrekken, hetgeen volgens mij hoognodig is, en je stelt het probleem wél centraal, is er maar één conclusie mogelijk.
Het-gaat-pijn-doen.
Hoewel ik de even giftige als verklaarbare dynamiek dat landen, bedrijven en machtsblokken naar elkaar kijken vanuit de gedachte ‘moet ik niet te veel bloeden?’ maar al te goed begrijp, zou het inzake klimaat prioriteit nummer één moeten zijn onszelf, hoe lastig ook, uit deze wurggreep te bevrijden. En zouden we economische groei als omvattend mantra ter discussie moeten stellen.
Het huidige klimaatdebat in Nederland doet, helaas, niet vermoeden dat wij hierin een voortrekkersrol gaan vervullen. Ook hier trappen talloze politici voortdurend op de rem met de redenering dat we niet te ver voor de troepen uit moeten lopen. En dat we multinationals moeten ontzien, want dat het klimaat er niet beter van wordt als ze elders in de wereld hun vervuilende werk voortzetten. Mij valt op dat de principiële vraag erachter – moet je als land überhaupt nog vervuilende industrie willen hebben, gezien de toestand van de planeet? – vervolgens niet gesteld wordt. Taboe is. Want dat zou, o jee, ‘banen kunnen kosten’. En om die klap op te vangen zou de politiek daadwerkelijk creatief moeten zijn. Een toekomstvisie moeten hebben.
En die is er niet.
Onlangs zag ik in een Amerikaanse boekwinkel hoeveel geleerde boeken er momenteel verschijnen over de bedreigde democratie. Boeken met meestal zorgelijke titels, zoals ‘How democracies die’. Maar wat, vraag ik mij af, is die democratie nog waard als het urgente problemen uit de weg gaat, principiële vragen niet durft te stellen en botweg ontkent dat het klimaatissue pijn gaat doen voor burgers? En is het naar de mond praten van die burgers niet onderdeel van de bedreiging?
Als we volgende generaties ook maar enigszins eerlijk in de ogen willen kijken, moeten we in 2019 dus ophouden met het spelen van klimaatverstoppertje. Te beginnen aan de top.